حجت‌الاسلام حاج ‌میرزا ابوتراب شهیدی قزوینی

 
حجت‌الاسلام حاج‌ میرزا ابوتراب شهیدی ‌قزوینی فرزند آیت‌الله حاج‌ میرزا ابوالقاسم شهیدی و نوۀ آیت‌الله العظمی حاج محمدتقی برغانی معروف به شهید ثالث در سال 1287ق در قزوین متولد شد. میرزا ابوتراب پس از گذراندن دروس مقدماتی نزد پدر وارد مدرسه صالحیۀ قزوین شد و دورۀ سطح علوم حوزوی را نزد اساتید فن گذراند. در سال 1312ق برای ادامه تحصیل عازم عتبات عالیات شد و در کربلای معلّی از جلسات درس میرزا علی‌نقی حائری آل‌صالحی و میرزا علاّمه آل‌صالحی و در نجف اشرف از محضر درس آیات عظام: سید محمدکاظم طباطبایی ‌یزدی صاحب عروة الوثقی، آخوند ملا محمدکاظم خراسانی صاحب کفایة و شیخ‌الشریعه اصفهانی استفاد کرد. و پس از گذراندن مدارج عالی فقه و اصول به درجه اجتهاد نائل آمد.
 
آخوند خراسانی در تصدیقنامه اجتهاد که برای میرزا ابوتراب نوشته از وی به‌عنوان «عالم عامل ربانی و فاضل کامل صمدانی، فائق براقران بلکه اکثر اهل زمان خویش، عمدۀ اهل تحقیق و قدوۀ اهل تدقیق، شیخ نبیل سعید، میرزا ابوتراب بن میرزاابوالقاسم بن شهید قدس ‌سره» یاد می‌کند و خاطر نشان می‌سازد که وی از حضیض تقلید به اوج مطلق اجتهاد ترقی کرده و بر عموم مردم است که از انوار او هدایت یابند و به آثارش اقتدا جویند، که او شایسته رهبری است.
 
میرزا ابوتراب در سال 1323ق مقارن با جنبش مشروطیت بنا به درخواست مردم قزوین به زادگاهش برگشت تا به ارشاد و موعظه مردم بپردازد. وی سپس به تهران رفت و پس از مباحثات علمی با شیخ فضل‌الله نوری (فقیه طراز اول) از او نیز اجازۀ اجتهاد گرفته به قزوین مراجعت نمود. حاج میرزا ابوتراب پس از مدتی بار دیگر به تهران مهاجرت نمود و هر چند وقت سفری به قزوین انجام می‌داد. وی در این دوران همرأی و همنظر با صاحب‌ عروه و شیخ ‌فضل‌الله نوری در صف منتقدان مشروطه قرار گرفت و با ایراد خطابه‌ها و نگارش رساله‌ها و مکتوبات متعدد به طرفداری از مشروطه مشروعه پرداخت. وی از سال 1340ق به بعد تقریباً در تهران ساکن شد و در مسجد همت‌آباد واقع در جنوب خیابان البرز و چهارراه حاج محراب که نزدیک منزلش بود نماز جماعت برگزار می‌کرد و به موعظه و ارشاد مردم و نشر احکام و فضائل اسلامی می‌پرداخت. حاج میرزا ابوتراب روز دوشنبه 18 تیر 1335 به سن 98 سالگی در تهران درگذشت و پس از تشییع جنازه وی در ابن‌بابویه به خاک سپرده شد.
 
از حاج میرزا ابوتراب شهیدی ‌قزوینی آثار قلمی متعددی برجای مانده ‌است. عناوین برخی از مهمترین کتب و نوشته‌های ایشان عبارت است از:
یک دوره مکاسب در فقه عربی
رساله در مواسعه و مضایقه
رساله در خراج و مقاسمه
رساله در قضا و مسائل متفرقه
رسالۀ سؤال و جواب عقل و عاقل در اصول دین
رساله در استصحاب و مباحث الفاظ
رساله در رد بابیه در کلمات خود آنها
رساله در اقسام جلسات و احکام آن و توضیح المظهر در رد بهائیه
رساله‌ای در توحید و تفسیر آیه نور
معنای لااله‌الا‌الله که به صورت خطی در کتابخانه یحیی شهیدی موجود است.

پی نوشت: