جای «مظلوم و ظالم» عوض نشود

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تاریخ معاصر، مراسم رونمایی از «دفتر املاک و اسناد زمین‌خواری پهلوی» و افتتاح نمایشگاه «ایران بین دو انقلاب به روایت اسناد و تصاویر» برگزار شد. در این مراسم موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، سخن خویش را با بیان چرایی انتخاب رضاخان از سوی انگلیسی‌ها آغاز کرد و گفت: رفتاری که رضاخان طی شانزده سال سلطنت از خود بروز داد به خوبی نشان می‌دهد که ما با فردی عاری از تربیت ملی، اجتماعی و دینی روبه‌رو هستیم. براساس آنچه در تاریخ ثبت شده است در زمان قدرت‌گیری او، در میان رجال ایرانی، حتی آنان که به انگلستان وابسته بودند، افراد بزرگی از لحاظ سواد وجود داشتند؛ مثل قوام‌السلطنه، نصرت‌الدوله فیروز و تیمورتاش. اینها همگی از رضاخان باسوادتر بودند، اما چرا انگلستان آدم دنی‌الاصلی مثل رضاخان را انتخاب کرد؟

چرا رضاخان برای کودتا انتخاب شد؟
ایشان در ادامه برای پاسخ به پرسشی که مطرح کرده بود اظهار نمود: عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» ذکر می‌کند که انگلستان به دنبال این بود که کسی را روی کار آورد که به نام ایران سرمایه ملی را غارت کند. درواقع تسلط بر مالیه ایران و نیز یک سری مسائل فرهنگی جزء اهداف کودتا بود. آن اهداف فرهنگی را ــ که کشف حجاب و منع عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) نمونه‌ای از آنها بود ــ حتی افرادی مثل نصرت‌الدوله فیروز و تیمورتاش که رنگی از دین‌داری نداشتند اجرا نمی‌کردند یا مثل رضاخان اجرا نمی‌کردند. از سوی دیگر این افراد باعث افزایش غارت نفت ایران توسط انگلستان شد. ازهمین‌رو باید گفت که عایدی انگلستان از روی کار آوردن چنین فردی، غارت نفت ایران بود. این قدرت استعماری تا سال 1312ش براساس قرارداد دارسی نفت ایران را غارت می‌کرد و از این سال به بعد با تمدید قرارداد یادشده با شرایط بهتر به نفع خودش، به غارتگری نفت ایران ادامه داد. اهمیت این مسئله زمانی مشخص می‌شود که بدانیم حیات انگلستان به نفت ایران وابسته بود. از بین بردن نیروهای مخالف و نیز مدافعان مرزهای ایران از جمله عشایر از جمله خوش‌خدمتی‌های رضاخان به انگلستان بود. اینها نشان می‌دهد که چرا رضاخان برای کودتا انتخاب می‌شود و افرادی که یک سروگردن از او بالاتر بودند کنار گذاشته می‌شوند.

رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر در ادامه به کارکردهای اصلی فردی که در کشور به قدرت می‌رسد اشاره کرد و با بررسی رفتار و اقدامات رضاخان در آن حوزه نشان داد که چرا او گزینه مناسب انگلستان برای کودتا بود. ایشان در این بخش اظهار نمود: صیانت از استقلال کشور یکی از این کارکردهاست، اما در دوره پهلوی اول و دوم ما از استقلال برخوردار نبودیم. ارتش مدرنی که رضاخان ایجاد کرد در اولین نبرد جدی طی هشتاد و به عبارتی هشت ساعت شکست خورد و امرای این ارتش حتی از خود رضاخان زودتر فرار کردند. به دلیل همین خصائل بود که رضاخان به آنها «ناقابل لشکر» می‌گفت.

صیانت از دین نیز یکی از کارکردهای یادشده در بالا بود که دکتر حقانی درباره آن چنین گفت: اقدامات رضاخان در حوزه مقابله با دین به قدری واضح است که احتیاجی به گفتن دوباره آنها نیست؛ ازهمین‌رو در این زمینه فقط به ذکر این نکته اکتفا می‌کنم که حوزه علمیه قم در ابتدای قدرت‌گیری رضاخان 780 تا 800 نفر عالم و طلبه داشت، اما وقتی رضاخان فرار کرد این تعداد به 300 نفر تقلیل پیدا کرده بود. همچنین رضاخان مروّج بهائی‌گری در کشور بود و در زمان او افرادی مثل شریعت سنگلجی آزادانه علیه تشیع فعالیت می‌کردند.

رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر پس از اشاره به کشف حجاب و نحوه رفتار رضاخان و امرای او در این زمینه وارد بحث امنیت، که یکی دیگر از کارکردهای یادشده بود، شد و گفت: رضاخان به ظاهر با ایجاد ارتش مدرن امنیت را در کشور برقرار کرد، اما خود رضاخان و امرای ارتش او به غارت مردم دست زدند. گرفتن زمین‌های مردم به زور یکی از این غارتگری‌ها بود که اسناد فراوانی درباره آن وجود دارد. تا الان 38 هزار برگ سند مربوط به شکایات افرادی که زمین‌های آنها به‌زور توسط رضاخان یا امرای ارتش او غصب شده شناسایی گردیده است. این افراد بعد از خروج رضاخان از کشور توانستند شکایات خود را مطرح کنند وگرنه در دوره رضاخان حتی اسم اداره املاک اختصاصی تن مردم را به لرزه درمی‌آورد.

ایشان چنین ادامه دادند: در سال 1314 میزان املاکی که رضاخان غصب کرده بود به قدری زیاد شد که برای اداره آن، اداره املاک اختصاصی تأسیس گردید. در رأس این اداره نظامیان قرار داشتند. ازآنجاکه گرگان یکی از مناطقی بود که چشم رضاخان را گرفته بود اداره یادشده در این منطقه همه‌کاره شد. این اداره به انحای مختلف از مردم گرگان بیگاری می‌کشید. رفتار وحشیانه این اداره باعث آوارگی بسیاری از خانواده‌های ساکن گرگان شد.

دکتر حقانی در پایان گفت: دفتر عایدات املاک رضاخان و نیز حساب‌های بانکی و سپرده‌گذاری او در بانک‌های خارجی از جمله دفاتری است که در این نمایشگاه برای نخستین‌بار از آنها رونمایی خواهد شد. نمایشگاه «ایران بین دو انقلاب به روایت اسناد و تصاویر» نخستین نمایشگاهی نیست که پژوهشکده تاریخ معاصر برگزار کرده است؛ این پژوهشکده از سال ١٣۶٨ تا کنون نمایشگاه‌های متعددی از اسناد تاریخی برگزار نموده است، اما نمایشگاه حاضر غنی‌ترین و بهترین آنهاست؛ چراکه نمایانگر نحوه تملک اراضی، عایدات و حق‌الارضی‌ها، حساب‌های بانکی و سپرده‌گذاری‌های رضاشاه در خارج از کشور است؛ اسنادی که نشان می‌دهد این پول‌ها و سرمایه‌ها چگونه به‌دست آمده است.

دشمنان به دنبال روی کار آوردن یک گماشته‌اند
در ادامه مراسم، پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، با اشاره به تلاش‌های دشمن از نخستین روزهای پس از انقلاب اسلامی گفت: 41 سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد و در همه این سال‌ها دشمنان دائم در حال کشیدن نقشه علیه نظام اسلامی ما بوده‌اند. در این 41 سال دشمنان همواره تلاش کرده‌اند فرزند ناخلف شاه مخلوع را به کشور برگردانند و رژیم سابق را که مطلوب نظر آنها بود روی کار بیاورند؛ چراکه آنها به دنبال روی کار آوردن یک گماشته‌اند.

فتاح در ادامه سخنانش با اشاره به دوران شاهنشاهی و مظالمی که طی آن سال‌ها بر مردم ایران گذشت، تاریخ را درسی دانست که با بازخوانی آن باید عبرت گرفت. وی ثروت‌اندوزی سیری‌ناپذیری و تجاوز به حقوق و اموال مردم را از خصائل دوران سلطنت پهلوی دانست و گفت: انقلاب اسلامی، حکومت کاخ‌ها را برهم زد و خداوند نشان داد که هیچ ظلمی باقی نخواهد ماند. بازماندگان پهلوی چهل سال است که در خارج می‌خورند و سرمایه‌هایشان تمام نمی‌شود و همین امر نشان می‌دهد که چه مقدار کشور را غارت کرده‌اند.

فتاح در ادامه این مراسم به رشادت‌ها و جوانمردی‌های شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد و گفت: مرحبا بر حاج قاسم سلیمانی که در دل همه اقشار مختلف جامعه حتی کودکان جا دارد و شاهد بودیم که بچه‌ها در فراغ او گریه کردند و هم‌اکنون نیز شب و روز شاهد حضور قشرهای مختلف در مزار شهید حاج قاسم سلیمانی هستیم. انقلاب ما به سربازانی همانند حاج قاسم سلیمانی نیاز دارد؛ سربازی که کنار ولایت و مردم بود و در طول زندگی خود مجاهدت‌های بسیاری را برای انقلاب و اسلام انجام داد.

رئیس بنیاد مستضعفان با اشاره به ساده‌زیستی امام خمینی(ره) و الگو بودن زندگی ایشان در همه ابعاد، سبک زندگی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی را غیرقابل قیاس با دوران پهلوی توصیف کرد و گفت: ما و همه مسئولان کشور باید همواره مراقبت کنیم که در نظام اسلامی سراغ رفتارهای آن‌چنانی گذشته نرویم.

فتاح با اشاره به حق مالکیت مردم بر تمامی اموال به ارث رسیده از دوره شاهنشاهی گفت: همه اموالی که از رژیم گذشته به ارث رسیده جزء اموال مردم است و نه تنها اصل این اموال، بلکه عواید حاصل از آن نیز باید در اختیار مردم باشد.

وی تأکید کرد: ما در بنیاد مستضعفان با تأکیدات مقام معظم رهبری، تمامی املاکی را که در دوران پهلوی از مالکانشان گرفته شده بود به صاحبان اصلی‌اش برمی‌گردانیم و تا امروز نیز 85 هزار فقره سند این املاک به مالکانش بازگشته است.

رئیس بنیاد مستضعفان با اشاره به رونمایی از دفاتر املاک و اسناد زمین‌خواری پهلوی گفت: این مستندات تاریخی که در طول این سال‌ها با دقت حفظ شده است، برای اولین‌بار به نمایش گذاشته شده است. این اسناد تنها بخشی از مستندات موجود از دوران پهلوی است و تعداد زیادی از اسناد دیگر در این بخش وجود دارد که در آینده به نمایش عموم گذاشته خواهد شد.

فتاح در پایان با اشاره به اینکه نباید اجازه دهیم مشکلات امروز کشور، بهانه‌ای برای تغییر جایگاه ظالم و مظلوم شود گفت: گرچه ما امروز در کشور مشکلاتی داریم، ولی این مشکلات نباید دلیلی شود برای برخی‌ها که جای «جلاد و شهید» و «ظالم و مظلوم» را عوض کنند.

گفتنی است مراسم رونمایی از دفاتر املاک و اسناد زمین‌خواری پهلوی یکشنبه، ١٣ بهمن‌ماه 1398، با حضور پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، برگزار شد.

نمایشگاه «ایران بین دو انقلاب به روایت اسناد و تصاویر» تا 21 بهمن‌ماه 1398 در فرهنگستان هنر واقع در تهران، خیابان ولیعصر(عج)، نرسیده به خیابان طالقانی، پلاک 1552 (درب شرقی) و تهران، خیابان ولیعصر(عج)، خیابان طالقانی، خیابان شهید برادران مظفر، پلاک 125 (درب غربی) برپا خواهد بود.