شیخ حبیب الله ذوالفنون

 
حبیب الله سلطان آبادی عراقی معروف و مشهور به شیخ حبیب الله ذوالفنون منجم و مستخرج تقویم، که در عرصه ادبیات، ریاضیات و تفسیر قرآن نیز عالم متبحر و کم نظیری بود، در سوم دی ماه ۱۳۲۶/ ۱۹۴۷م/۱۳۶۷ق دار فانی را وداع گفت. حبیب الله ذوالفنون فرزند محمدجعفر اراکی در سال ۱۲۳۹ و یا ۱۲۴۰ش/ ۱۸۶۱م/ ۱۲۷۸ق در شهر اراک متولد شده بود و پس از فرا گرفتن دروس مقدماتی به تحصیل و مطالعه در علم نجوم و ستاره شناسی و علوم نزدیک به آن علاقه مندی تامی نشان داده و پس از سالها مطالعه و تتبع در علم نجوم پیشرفت قابل توجهی کرده و در ردیف بزرگترین دانشمندان عصر خود قرار گرفت. ایشان درباره حرکت ماه به کشفیاتی جدید دست یافت و در این راستا جدول نجومی پیشرفته ای ترسیم کرد که حاصل بیش از چهل سال مطالعه و بررسی علمی و فکری او درعلم نجوم بود. شیخ حبیب الله ذوالفنون از بزرگترین تقویم نویسان عصر خود بوده و مستخرجات او در عرصه تقویم از سوی بسیاری از تهیه کنندگان تقویم مورد بهره برداری قرار می گرفت. ذوالفنون که علاوه بر نجوم در رشته ریاضیات و هندسه هم تبحر قابل توجهی پیدا کرده بود، در زمینه "تناسب مکعبات" هم به نظریات نوینی دست یافته و دیدگاههای ایشان در این باره مدتها مورد توجه و عنایت اساتید علم ریاضی و مهندسی بود. از شیخ حبیب الله ذوالفنون در زمینه تفسیر قرآن اثری هم به زبان فارسی چاپ و منتشر شده است. شیخ حبیب الله ذوالفنون مدتها در دارالمعلمین مرکزی مثلثات کروی و نیز مدرسه عالی سپهسالار علم نجوم و هیأت تدریس می کرد. ذوالفنون در دانشسرای عالی و دانشکده الهیات دانشگاه تهران هم این علوم را تدریس می کرد. دارالمعلمین مرکزی که از نخستین مراکز تحصیلی (دانشجویی و دانش آموزی) وزارت فرهنگ بود ابوالحسن فروغی بر آن ریاست می کرد و اسماعیل مرآت ناظم آن بود. و میرزا (شیخ) حبیب الله ذوالفنون به همراه استاد عبدالعظیم قریب، میرزا غلامحسین رهنما، فاضل تونی و عباس اقبال آشتیانی و عباسقلی خان قریب که از اساتید سرآمد آن روزگار به شمار می رفتند، اولین مدرسان و اساتید این مرکز (دارالمعلمین مرکزی) بودند.

پی نوشت: