دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی 57-1342

------------------------------------

------------------------------------

حقانی: تعدد منابع و تحریفات گسترده، واکاوی تاریخ شفاهی را الزامی می کند

دبیر علمی دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب اسلامی با اشاره به الزامات واکاوی تاریخ ، تعدد منابع منتشر شده و همچنین تحریفات گسترده ای را که در این حوزه صورت گرفته از مهم ترین این الزامات دانست.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ دکتر موسی حقانی مدیر موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در دهمین نشست تاریخ شفاهی با موضوع انقلاب اسلامی که هم اکنون در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است با اشاره به انقلاب اسلامی ایران به عنوان مهم ترین رویداد در تاریخ معاصر ایران گفت: در این حوزه از همان ابتدا بحثهای متعددی در حوزه تاریخ نگاری مطرح بود و منابع متعددی در این حوزه منتشر شده؛ منابعی که هر چند به عنوان مستندات تاریخ نگاری مورد توجه قرار میگیرد اما با عنایت به موج گسترده تحریفاتی که در تاریخ نگاری معاصر با آن مواجهیم باید مورد واکاوی و نقد قرار بگیرد چراکه تحریف، تناقض و ابهامات فراوانی در این منابع وجود دارد. به باور وی در تاریخ شفاهی هم باید درست مانند حوزه مکتوب به پژوهش و واکاوی منابع پرداخت و این کار پژوهشگر است که به طور جدی به این حوزه ورود کند.
حقانی با بیان اینکه ما در حوزه تاریخ شفاهی با دو جریان ساقط شوندگان و انقلابیون یا ساقط کنندگان مواجهیم ، خاطر نشان کرد: هر کدام از این جریانها ماجرا را از منظر خودشان روایت میکنند و برای دستیابی به نتایج منطقی باید این روایتها را مورد نقد و پژوهش قرار داد.

توکلی : هیچکدام از رجال پهلوی سهم مردم را در انقلاب اسلامی ایران نپذیرفته اند

یک پژوهشگر تاریخ معاصر ایران با اشاره به آثار منتشره در حوزه خاطرات و تاریخ شفاهی از سوی رجال و چهره های حکومت پهلوی، گفت: هیچ یک از این چهره ها و رجال نقش خودشان را در سقوط رژیم پهلوی و نقش مردم را در پیروزی انقلاب نپذیرفته اند .
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ دکتر یعقوب توکلی در دهمین نشست تاریخ شفاهی با موضوع انقلاب اسلامی که هم اکنون در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است درباره مطالعاتش در خاطرات و تاریخ شفاهی منتشر شده چهره های پهلوی گفت: تمام این افراد انقلاب اسلامی ایران را به عنوان یک فاجعه تلقی کرده اند و بر خلاف آنچه در دنیا معمول است و رجال سهم ناتوانی و عملکرد نادرست خود را در سقوطشان می پذیرند در این آثار دلایل متعددی برای سقوط پهلوی می بینید به جز سهم خود این افراد.

دکتر نجفی : تاریخ مانند دریا می ماند و شناگر قابل می خواهد

دکتر موسی نجفی رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی و تمدن اسلامی با تاکید بر اینکه تاریخ مانند دریا میماند و شناگر قابل می خواهد .
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ نجفی در در دهمین نشست تاریخ شفاهی با موضوع انقلاب اسلامی که هم اکنون در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است با اشاره به نکات مهم در پژوهش های حوزه تاریخ شفاهی گفت: تاریخ شفاهی در حوزه تاریخ نقلی قرار میگیرد. به بیان دیگر تاریخ نقلی شامل سه حوزه تاریخ شفاهی ، خاطره نویس و اسناد است. به گفته وی جایگاه تاریخ شفاهی در حادثه و واقعه فرق می کند. این وقایع هستند که به حوادث شکل می دهند نه برعکس. نجفی با اشاره به حادثه به توپ بستن مجلس افزود: اگر ما واقعه مشروطه را نشناسیم این حادثه را نمی توانیم تحلیل کنیم.
وی با تاکید بر اینکه در تاریخ شفاهی سه جزء مصاحبه شونده، مصاحبه کننده و متن حاصله جزو ارکان مهم است ، گفت: نمونه هایی مانند مصاحبه اوریانا فالاچی با امام و محمد رضا پهلوی به عنوان اشخاصی که خودشان درگیر ماجرا بودند با مصاحبه با افرادی که بعدا مهم شده اند داده های متفاوتی را به ما می دهد.
ازنگاه نجفی تاریخ شفاهی بخش تحلیلی ضعیف تری نسبت به تاریخ مکتوب دارد. نزدیکی افراد به واقعه موجب می شود تا جزئیات را به خاطر بیاروند اما جزئیات چندان نقشی در تاریخ ندارند. این استاد و پژوهشگر تاریخ تاکید کرد: در تاریخ شفاهی نکاتی مطرح است که در خاطره نویسی و سند ممکن است نتوان این نکات را مورد توجه قرار داد. به طور نمونه لحن مصاحبه شونده هم میتواند اطلاعاتی را در اختیار مصاحبه کننده قرار دهد.

کائینی : دوگانگی در مقام روایت مرحوم طالقانی بعضا به تحریف تاریخ انجامیده

محمد رضا کائینی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران با اشاره به شخصیت تاثیرگذار آیت الله طالقانی در انقلاب و بررسی بخشی از انقلاب با شناخت این چهره، گفت: دو جریان پیرامون آیت الله طالقانی شکل گرفته که هر کدام بخشی از این شخصیت را تحریف یا حذف کرده اند.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، این کارشناس تاریخ معاصر در دهمین نشست تاریخ شفاهی با موضوع انقلاب اسلامی که هم اکنون در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است، افزود: منش و شخصیت آیت الله طالقانی موجب شد تا طیفهای گسترده ای خود را به ایشان نسبت بدهند. به گفته وی مجاهدین و نهضت آزادی تلاش می کنند تا در مقام خاطره گویی وجهه ملی گرایی آیت الله طالقانی را مورد توجه قرار دهند و وجهه ضد استکباری وی را پنهان کنند . گروه دوم اما طیفی است که به روحانیت انقلابی ، مسئولان نظام و گفتمان مسلط بر انقلاب اسلامی نزدیک بود و شخصیت آیت الله طالقانی را به جنبه های روحانی و استکبار ستیزی وی گسترش می دهد و چهره ای جهانی و حساس به جهان اسلام را از وی به نمایش می گذارد . به باور کائینی هر دو گروه نمایندگانی را دارند. از نگاه این پژوهشگر گروه نخست یعنی مجاهدین نگرانی بجایی دارند زیرا مواضع سیاسی آنان ایجاب می کند تا بخشی از شخصیت آیت الله طالقانی را تحریف کنند اما نگرانی گروه دوم بجا نیست زیرا ملی گرایی آیت الله طالقانی در پیوند با ارزشها و مظروف ایران 1400 سال بعد از اسلام است . ایشان ایران را ظرف و اسلام و ارزشهای آنرا مظروف می دانستند . بنابراین این سانسورها حربه به دست دشمنان انقلاب می دهد و از سر ناآگاهی است.

یک پژوهشگر: تئاتر قبل از انقلاب هنوز به رسالت اجتماعی اش نرسیده بود

هر چند در موضوع فهم و تشخیص هنرمندان تئاتر در وقوع انقلاب اسلامی نشانه های مستقیم اندکی وجود دارد اما پس از پیروزی انقلاب این هنرمندان جذب سینما شدند و توانستند به خصوص در دوران دفاع مقدس رسالت خود را به خوبی ایفا کنند.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ شفیقه نیک نفس در ارائه مقاله خود با موضوع " اثرگذاری هنر نمایش در وقوع انقلاب اسلامی ایران" در دهمین نشست تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب با اشاره به فشارهای دیکتاتوری حکومت پهلوی و عکس العملهای هنرمندان در کنار سایر اقشار جامعه ، افزود: نشانه های مستقیم اندکی در موضوع فهم و تشخیص هنرمندان تئاتر در وقوع انقلاب اسلامی وجود دارد و نمایشهای معدودی در مخالفت آشکار با دستگاه حاکمه روی صحنه رفته وبا استقبال زیاد هم مواجه شده اما به دلیل آنکه تئاتر تازه به امکانات دولتی دست یافته بود شاید باید زمان بیشتری طی میشد تا رسالت اجتماعی برایش تعریف شود. به گفته وی اما تاثیر گذاری تئاتر در سینما کاملا موثر و پویا بوده است به خصوص اینکه بعد از پیروزی انقلاب بیشتر هنرمندان تئاتر جذب سینما شدند و این هنر رسالت خود ر ادر جنگ تحمیلی ایفا نمود و در عرصه بین المللی نیز حضوری درخشان و قابل اعتماد دارد.

تاریخ شفاهی محلی زوایای مختلف انقلاب اسلامی در شهرستانها را روشن می کند

تاریخ شفاهی محلی انقلاب در نوع خود حرکتی تازه و نو است که با رویکردهای مختلف از سوی نهادها و دستگاه های مختلف آغاز شده و باعث روشن تر شدن زوایای مختلف انقلاب اسلامی در مناطق و شهرستانها می شود.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛‌ابوالفتح مومن ارائه دهنده مقاله برگزیده " نقدی بر تاریخ شفاهی محلی انقلاب اسلامی" در دهمین نشست تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب اسلامی که در حوزه هنری برگزار شد،‌با بیان این مطلب افزود:‌توجه به نحوه منبع و نحوه جمع آوری داده های آن بر اساس تاریخ شفاهی از طریق مصاحبه پویا و هدفمند توسط مورخان تاریخ شفاهی می تواند بسیاری از ناگفته هایی و وقایعی را که در اسناد نیامده و یا نادیده گرفته شده از بیان نقش آفرینان و درگیر شدگان وقایع بازگو کند. به گفته وی در مقاله " نقدی بر تاریخ شفاهی محلی انقلاب اسلامی" تلاش شده تا با نقد و بررسی چند نمونه از آثار منتشر شده از سوی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی مرکز اسناد انقلاب و حوزه هنری،‌معلوم شود،‌آیا در این آثار به اصول تاریخ شفاهی عمل شده؟ آیا این پژوهشگران در آثار خود با مبانی تاریخ شفاهی آشنا بوده اند؟ تسلط مورخ شفاهی بر موضوع و نقش دستگاه های متولی در این زمینه از موارد مهم دیگری است که در غنای آثار منتشر شده اثرگذار است و در این مقاله به آن پرداخته شده است.

تاریخ شفاهی مردم نگارانه مغفول مانده است
تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی آن هم از منظر مغفول مانده مردمی که خود با پیروی از امامشان سازنده انقلاب بودند با وجود تلاشهای بسیار تا امروز مورد اعتنا نبوده است.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، مرتضی قاضی ارائه دهنده مقاله "جمهوری تاریخ نگاری انقلاب" در نگاهی به رویکردها و روشهای تاریخ نگاری مردمی انقلاب اسلامی بابیان این مطلب افزود: تاریخ نگاری از گستره غیر قابل احصای فعالیتها و خلاقیتهای مردمی عملا از عهده یک یا چند نهاد پژوهشی خارج است و ضرورت دارد فرآیند تاریخ نگاری نیز با روش مشخص بر عهده مردم گذاشته شود. وی در در دهمین نشست تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب اسلامی سخن می گفت، خاطر نشان کرد: از این منظر جمهوریت انقلاب نه صرفا سیاسی بلکه ساختار رفتاری نظام اسلامی تلقی شده که لازم است از طریق تاریخ شفاهی مردم انگارانه بازیابی و احیا شود.

تاریخ شفاهی موضوعات مبهم در تاریخ اقتصادی ایران را روشن می کند

متنهای دیداری ، روایتها و مجموعه های تاریخ شفاهی در تحلیل تاریخ اقتصادی ایران بسیار حائز اهمیت است.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ دکتر علی اصغر سیدی ارائه دهنده مقاله برگزیده "تاریخ شفاهی اقتصادی؛ تحلیل تاریخی کنش اقتصادی" در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب در ارائه مقاله خود با اشاره به اینکه تاریخ شفاهی در تمام زمینه ها به صورت طرحهای ملی به طور دائم در حال جریان است، افزود: محققان در رشته های مختلف علوم اجتماعی می توانند از این مستندات در تحلیلهای خود استفاده کنند.
وی در مقاله اش کوشیده نشان دهد روایتهای شفاهی موجود در مباحث اقتصادی تا چه اندازه می تواند موضوعات مبهم اقتصادی را در تاریخ اقتصادی ایران روشن کند.
بنا به تاکید سعیدی روایتهای صنعتگران، تجار،تکنوکراتهای اقتصادی، کار آفرینان و سرمایه گذاران بخش خصوصی نه تنها به بیان مسائل و موضوعات جدید برای تحقیق بیشتر پرداخته اند بلکه روایتهای جدید تحلیل موضوعاتی را که پرونده شان بسته شده دوباره باز کردند. این پژوهشگر با تاکید بر اینکه توصیف و تحلیل تاریخ اقتصادی می تواند از شرح تحولات اجتماعی و سیاسی سود ببرد افزود: سایر روایتهای شفاهی نیز به غنی کردن اینگونه تحلیلها کمک کرده اند.
به گفته وی از جمله موضوعاتی که روایتهای موجود به تحلیل عمیق آن در تاریخ اقتصادی ایران کمک کرده ، روشن شدن نقش بنگاههای خانوادگی در ایران و جایگاه کنشهای غیر اقتصادی کنشگران و فعالان اقتصادی است. روایتها نشان می دهد بنگاههای خانوادگی به دلایلی از جمله اعتماد به اعضای خانواده و حفظ پیوندها به سختی و بدون انشعاب به نسل دوم منتقل می شود. این در حالی است که نظریه های نئو کلاسیک اقتصادی و نهادگرایان به دلیل بی توجهی به تاریخ شفاهی این موضوع را در توسعه نیافتگی بنگاههای اقتصادی در ایران مورد توجه قرار نداده اند.

رسانه های نوین خطر تحریف تاریخ شفاهی را گسترش می دهد

سیروس سعدونیان پژوهشگر تاریخ معاصر ایران درباره خاطرات و خطرات در حوزه تاریخ شفاهی با اشاره نقش رسانه های نوین در انتشار تاریخ شفاهی گفت: انتشار و نقل تاریخ شفاهی از این رسانه ها مانند تیغ دو لبه است و گاهی خاطره سازی می تواند از این رسانه ها اتفاق بیفتد.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با موضوع انقلاب که در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است این محقق طی سخنانی با بیان اینکه در حال حاضر با گسترش فناوریهای نوین انتشار و بازخوردهای تاریخ و اخبار هم متفاوت شده و درک و فهم ما را تغییر می دهد. به باور سعدوندیان رسانه های جدید تاثیر بسیار عمیقی بر انتقال مفاهیم به افراد ارد. وی در بخش دیگری از صحبتهایش درباره مبحث مصاحبه در تاریخ شفاهی به نقش مصاحبه شونده در تغییر جهت مصاحبه اشاره داشت و تاکید کرد: اگر مصاحبه گر دقت لازم را نداشتته باشد مصاحبه شونده می تواند بر مصاحبه سوار شده و سمت وسوی ماجرا به آنچه که می خواهد تغییر دهد.

نقد حکمت و سیاست باواکاوی خاطرات سید حسین نصر

" حکمت و سیاست" به قلم سید حسین نصر رئیس دفتر فرح پهلوی یکی از آثار تاریخ شفاهی است که مرتضی میردار و جواد عربانی به نقد آن پرداخته اند.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ مرتضی میردار در دهمین نشست تاریخ شفاهی ایران که در سالن سوره حوزه هنری در حال برگزاری است مرتضی میردار در ارائه مقاله اش کهبه عنوان یکی از مقالات برگزیده انتخاب شده ،گفت: سید حسن نصر در میان متفکران مسلمن سنت‌‌گرا جایگاه در خور توجهی دارد و این جایگاه را مدیون مطالعه، پژوهش و غور در حکومت اسلامی است. به گفته این پژوهشگر نصر در 25 سالگی صاحب کرسی استادی در دانشگاه تهران شد و پس از مسئولیتهای مختلفی که داشت رئیس دفتر فرح پهلوی شد. نصر در سال 2009 به پیشنهاد حسین دهباشی مدیر مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر خاطرات خود را بیان کرد که در کتاب حکمت و سیاست منتشر شد.

ضرورت بهره گیری از تاریخ شفاهی در پر کردن خلأهای اطلاعاتی درباره شخصیت امام (ره)
محمد جواد مرادی نیا در مقاله " تاریخ شفاهی امام خمینی (ره) "با مطالعه موردی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به ضرورتهای بهره گیری از روش تاریخ شفاهی برای شناسایی شخصیت، اندیشه و کارنامه زندگانی رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی تاکید کرد.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، وی در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی با موضوع انقلاب ضمن اشاره به چگونگی شکل گیری مهم ترین و مرتبط ترین نهاد تاریخ شفاهی امام خمینی، افزود: در این مقاله تلاش شده ارزیابی کلی از آنچه تاکنون در این باره صورت گرفته ارائه شود همچنین پیشنهاداتی برای بهره گیری بهتر از منابع را در خود جای داده است.
مرادی نیا تاکید کرد: این مقاله به روش توصیفی و با هدف ترسیم سیمای کلی تاریخ شفاهی در موسسه ای است که ماموریت شناخت و معرفی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد.

حماسه بانوان مشهدی در سالگرد کشف حجاب در تاریخ گم شده

حرکت مبتکرانه ،خود جوش و شجاعانه بانوان مشهد در 17 دی ماه سال 56 به منظور اعتراض به سالگرد کشف حجاب گام مؤثری در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران بود.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ شکوه السادات سمیعی ارائه دهنده مقاله برگزیده " حماسه گمشده در تاریخ" با بیان این مطلب افزود: ابعاد مختلف قیام 17 دی سال 56 اعم از زمینه‌های ایجاد، شناسایی بانیان، شرح مراحل مختلف و تحلیلی از پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن به اثبات رساند که، زنان مبارز مشهدی سکوت چند دهه فشار سیاسی در ایران را شکستند و گامهای مؤثری در روشنگری آن روزها برداشتند.

------------------------------------

------------------------------------