آیت‌الله حاج سیدجواد گلپایگانی، فرزند زنده‌یاد آیت‌الله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی، به دلیل تحصیل در نجف و حضور در بیت مرجعیت، از سیره زنده‌یاد آیت‌الله العظمی سیدعبدالله شیرازی اطلاعات و خاطراتی شنیدنی دارد. وی در گفت‌وشنود پی‌آمده، به روایت شمه‌ای از آنها پرداخته است
پایگاهاطلاعرسانیپژوهشکده تاریخ معاصر؛ زنده‌یاد آیت‌الله العظمی سیدعبدالله شیرازی را با کدامین خصال و ویژگی‌ها به یاد می‌آورید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. آن قدری که من از حالات مرحوم آیت‌الله آقای حاج سیدعبدالله شیرازی در نجف اطلاع دارم، ایشان از فضلای واقعا پرتلاش حوزه بودند، تحصیلات خوبی داشتند و از درس بزرگان و اساتید نامداری استفاده کردند. یکی از اساتید ایشان، آیت‌الله آقا ضیاءالدین عراقی بود. ایشان عادت داشت که اگر طلبه‌ای اشکال می‌کرد، بدون معطلی پاسخش را می‌داد و اگر قانع نمی‌شد، گاهی از منبر پایین می‌آمد و با طلبه درگیر می‌شد که چرا قبول نمی‌کنی! به‌هرحال آیت‌الله شیرازی، یکی از مستشکلین مهم درس آقا ضیاء بودند. از دیگر اساتید ایشان، آیت‌الله حاج سیدابوالحسن اصفهانی بودند. البته ایشان به درس سایر اساتید هم می‌رفتند و مجموعا در نجف، موقعیت خوبی داشتند. آیت‌الله شیرازی وقتی که رژیم بعث علما و فضلای ایرانی حوزه را بیرون کرد، با اراده خود به ایران تشریف آوردند و نهایتا در مشهد ساکن شدند. البته ابتدا به قم رفتند که استقبال خوبی هم از ایشان شد و مرحوم آقا (آیت‌الله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی) به دیدن ایشان رفتند و دید و بازدیدی برقرار شد، ولی بعد ایشان مصلحت دیدند که به مشهد بروند و حوزه علمیه آن شهر را تقویت کنند. این کار را هم کردند و سال‌های سال در مشهد، به‌عنوان یکی از مراجع صاحب رساله و مدرسان بنام فعالیت می‌کردند. مراجعات زیادی هم داشتند و فرزندشان جناب آقای حاج سیدمحمدعلی شیرازی، در پاسخگویی به این مراجعات، مجدّانه فعالیت می‌کردند. ایشان پس از رحلت پدر هم، کارهای ایشان را ادامه دادند و مدرسه و حسینیه‌ای را که در نجف داشتند، تجدید بنا کردند. آیت‌الله شیرازی در مشهد هم، حسینیه و مدرسه بنا کردند و منشأ آثار و برکات زیادی بودند.
از دیدگاه شما، علل توفیقات آیت‌الله العظمی شیرازی در مشهد چه بود؟
حوزه‌های علمیه همواره به مراجع و بزرگانی نیاز دارند که آنها را اداره کنند. در حوزه علمیه مشهد، مرحوم آیت‌الله میلانی و علمای دیگری بودند که شاگردان فراوانی را تربیت کردند تا در سال 1354، آقای میلانی فوت کردند. پس از ایشان، حوزه مشهد به یک مرجع و عالم بنام نیاز داشت. حضور آیت‌الله شیرازی، این خلأ را پر کرد و حوزه مشهد دوباره اوج گرفت و عنوان پیدا کرد.
ایشان در رفتار با مردم و مراجعان، چه خصال و ویژگی‌هایی داشتند؟
آیت‌الله شیرازی همواره از مردم و مراجعینِ خود، با روی باز استقبال می‌کردند. بسیار خوش‌خلق بودند و به همین دلیل، مردم بسیار به ایشان علاقه‌مند شدند. کمتر پیش می‌آمد که نیازمندی به ایشان مراجعه کند و دست خالی برگردد. نسبت به مسائل و حوادثی که در دنیای اسلام پیش می‌آمدند فوق‌العاده حساس بودند و فعالانه واکنش نشان می‌دادند. ایشان انصافا برای اسلام و تشیع، بسیار زحمت کشیدند.
ارزیابی شما از مبارزات سیاسی آیت‌الله العظمی شیرازی چیست؟
در جریان نهضت اسلامی، اکثر مراجع و علما در عرصه مبارزات حضور داشتند. آیت‌الله شیرازی که حتی قبل از قضایای اخیر، در قیام مسجد گوهرشاد هم سهم به‌سزایی داشتند. در آن ماجرا، بازداشت، زندانی و سپس تبعید شدند. در عراق هم به اقتضای شرایط، همواره علیه رژیم بعث و رژیم پهلوی موضع‌گیری می‌کردند. زمانی هم که از عراق به ایران آمدند، در مشهد علیه رژیم گذشته موضع‌گیری می‌کردند و بیت ایشان، ملجأ و پایگاه مبارزین بود.
در خاتمه به روابط والد ارجمندتان، زنده‌یاد آیت‌الله العظمی گلپایگانی، با آیت‌الله العظمی شیرازی اشاره‌ای داشته باشید.
وقتی آیت‌الله العظمی شیرازی به ایران مهاجرت کردند، ابتدا به قم تشریف آوردند و با مرحوم ابوی دید و بازدید داشتند. در مشهد هم که بودند، گاهی مرحوم والد به دیدن ایشان می‌رفتند. در فوت ایشان هم، مرحوم آقا مجلس بسیار مجلل و مفصلی گرفتند و از مقام ایشان تجلیل نمودند. خاطرم هست که یکی از موقوفات آیت‌الله شیرازی، حسینیه یا مدرسه‌ای بود که وقف‌نامه آن را فرستادند و مرحوم آقا هم آن را امضا کردند.
