شناخت ابوذر، با نظر به توصیف امام و رهبر

سخن نخست
من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه. فمنهم من قضا نحبه و منهم من ینتظر و ما بدّلوا تبدیلا (احزاب/ 23)؛ در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهد و پیمانی که با خدا بسته‌اند، صادقانه ایستاده‌اند. پس گروهی از ایشان پیمان خود را به آخر رساندند و در راه خدا شربت شهادت نوشیدند و گروهی دیگر در انتظارند و هرگز تغییر و تبدیل در عهد و پیمان خود نداده‌اند و ایمان آنها دچار تزلزل نیست.
 
سخن گفتن پیرامون شخصیت بزرگواری چون حضرت آیت‌الله سیدمحمود طالقانی (رضوان الله تعالی علیه) کار بنده نیست؛ چون نه لیاقت این جهت را در خود می‌بینم و نه قابلیتش را؛ شخصیتی که در راه پیشبرد اهداف عالیه اسلامی، با تمام وجود خود را وقف اسلام و مسلمین نموده بود و در این راه، از هیچ تلاش و کوششی دریغ نداشت. بنده‌ای که به هیچ عنوان در خود نمی‌بینم که کاری که رضای خدا و رسول خدا در آن باشد، برای این نظام و انقلاب انجام داده باشم، چگونه می‌توانم در مورد ایشان سخن بگویم؟ شخصیت این بزرگوار را باید در بیانات امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری دید که به قول معروف:
 
قدر زر زرگر شناسد/ قدر گوهر گوهری
بنده و امثال بنده اگر سخنی هم می‌گوییم، از باب «ما لا یدرک کله لا یترک کله» می‌باشد:
آب دریا را اگر نتوان کشید
 هم به قدر تشنگی باید چشید
 
بنده در آنچه پیش روی دارید، تنها گوشه‌هایی از زندگی و حیات پربرکت این مرد بزرگ را به عرض می‌رسانم. در یکی از شب‌های سالگرد این مجاهد عظیم‌الشأن در تهران و در مسجد هدایت، که معمولا هرساله این مراسم برگزار می‌شود، توسط فرزند ارجمندشان آقای سیدمهدی طالقانی ــ که جدا باید از تلاش‌های ایشان در احیای نام و یاد پدر قدردانی داشته باشیم ــ برای سخنرانی در آن مسجد دعوت شدم. فکر کردم پیرامون چه موضوعی صحبت داشته باشم؟ که به این نتیجه رسیدم: چقدر خوب است موضوع سخن را «آیت‌الله طالقانی از دیدگاه امام و مقام معظم رهبری» قرار دهم؛ لذا تلاش کردم تمام صحبت‌ها، اعلامیه‌ها و مطالبی را که این دو بزرگوار در مورد این شخصیت ابراز فرموده‌اند جمع‌آوری کنم و به اطلاع مستمعین برسانم. پس از پایان سخنرانی، عده‌ای پیشنهاد دادند که خوب است این مطالب به صورت مکتوب نیز عرضه شود، تا عموم بتوانند استفاده کنند. هرچند با تأخیر پذیرفتم، اما امید می‌برم که موجب رضا و خشنودی اربابمان آقا امام زمان(عج) قرار گرفته و قطره‌ای از وظایف خود را نسبت به این مجاهد بزرگوار انجام داده باشم.
 
سعدیا مردم نکونام نمیرد هرگز
 مرده آن است که نامش به نکویی نبرند
 

آیت‌الله سیدمحمود طالقانی،
در حاشیه حضور در اجتماع بزرگ دانشگاهیان تهران (دی 1357)

مدال‌هایی که امام خمینی، به «ابوذر زمان» داده‌اند
امام راحل (رضوان‌الله تعالی علیه) را همگان خوب می‌شناسند، که اهل تعارف و تملق نبود. اگر به هر کسی لقبی یا مدالی داده، یا تعریف و توصیفی داشته، براساس درک و شناخت کافی از آن شخصیت و وظیفه‌ای بوده که احساس می‌کرده است. من گمان ندارم که در میان شخصیت‌های انقلابی ما، چه روحانی و چه غیرروحانی، چهره‌ای این همه مدال از امام داشته باشند! در بررسی مختصری که در میان فرمایشات امام راحل داشته‌ام، از پیام‌ها و سخنرانی‌های ایشان، به حدود 32 مدال و ویژگی در مورد مرحوم آیت‌الله طالقانی رسیدم، که شاید برای برخی خوانندگان تازگی داشته باشد. اینک آن مدال‌ها:
1. مجاهد عظیم‌الشأن؛
2. برادر بسیار عزیز؛
3. یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند؛
4. از حبسی به حبسی و از رنجی به رنجی دیگر، در رفت‌وآمد بود؛
5. هیچ‌گاه در جهاد بزرگ خود، سستی و سردی نداشت؛
6. او برای اسلام، به منزله حضرت ابوذر بود؛
7. زبان گویای او، چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده؛
8. مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت؛
9. رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او، که در رأس پرهیزکاران بود؛
10. بازوی توانای اسلام (موارد دهگانه پیشین، از پیام امام خمینی به مناسبت رحلت آیت‌الله طالقانی برگرفته شده است)
11. یک سال از رحلت شخصیت ارجمند و عزیزی ارزشمند گذشت. (کمتر پیش آمد که امام خمینی، در سالگرد شخصیت دیگری پیام داده باشند)
12. یک سال از فقدان مردی گذشت که می‌توانست به انقلاب اسلامی و پیشرفت اهداف مقدس اسلام، خدمت‌های ارزنده‌ای کند؛
13. او می‌توانست با رفتار و گفتارش به اعصاب ناآرام، که موجب نگرانی‌ها و تفرّق‌ها می‌شوند، آرامش بخشد؛
14. مجاهد بزرگوار و عالم هوشیاری که از عنفوان جوانی تا آخرین لحظات زندگی، در خدمت به اسلام و کشورهای اسلامی، متحمل رنج‌ها و حبس‌ها و فشارها بود و هیچ‌گاه از این زحمت ارجمند و خدمت سودمند، کناره‌گیری نکرد و به کوشش خود در راه هدف و انقلاب ادامه داد؛
15. مرحوم مجاهد متعهد و مبارز عظیم‌الشأن طالقانی عزیز، به جوار اجداد عالی‌قدرش شتافت (موارد پنج‌گاه پیشین، از پیام امام خمینی در سالگرد آیت‌الله طالقانی برگرفته شده است)؛
16. ما برادری را از دست دادیم و ملت ما پدری و اسلام مجاهدی را؛
17. آقای طالقانی ابعاد مختلفی را داشت، اولاد پیامبر بود؛
18. عالم بود.
19. خدمتگزار بود.
20. متفکر بود.
21. مفسر قرآن بود.
22. انسان متعهد بود.
23. مخالف با رژیم بود.
24. مخالف با چپ و راست بود.
25. طالقانی خدمت‌گزار ملت بود و ملت از خدمت‌گزار خودش قدردانی می‌کند (موارد دهگانه پیشین، از سخنان امام خمینی در مدرسه فیضیه قم برگرفته شده است)؛
26. مرحوم طالقانی مستقیم بود، مستقیم فکر می‌کرد، مستقیم عمل می‌کرد؛
27. انحراف به چپ و راست نداشت؛
28. نه غرب‌زده و نه شرق‌زده، اسلام‌زده بود؛
29. دنبال تعلیمات اسلام بود و برای یک ملت مفید بود و رفتنش ضایعه است (موارد چهارگانه پیشین، از سخنان امام خمینی در دیدار با خانواده آیت‌الله طالقانی برگرفته شده است)؛
30. نام آن فقید سعید به لحاظ خدمات ارزنده‌ای که به اسلام و مسلمین نموده‌اند و همچنین به خاطر مبارزات مداوم و مستمر آن مرحوم علیه جور و ستم و استبداد و استعمار شرق و غرب، در تاریخ آزادی‌خواهان و طالبان حق و عدالت ثبت خواهد شد (پاسخ امام خمینی، به پیام تسلیت حافظ اسد)؛
31. عالم عامل، یک عالمی بود که به داد مردم می‌رسید، نه یک روشن‌فکر. (سخنان امام خمینی، در جمع عشایر آذربایجان شرقی)؛
32. مرحوم آقای طالقانی رفتند و رو سفید رفتند (سخنان امام خمینی در جمع عده‌ای از بانوان).
 
«ابوذر زمان» در آیینه توصیفات رهبر معظم انقلاب اسلامی
«اگر من یاد او را بزرگ می‌دارم، به خاطر شخصیت معنوی اوست؛ به خاطر مجاهدت و فداکاری او و دردمندی و دلسوزی اوست، به خاطر علاقه‌مندی او به وحدت و یکپارچگی مردم مسلمان است. احترام به روح طالقانی و به شخصیت و نام طالقانی، به خاطر تیتر و عنوان نیست. آیت‌الله طالقانی واقعا یک انسان رنج‌دیده و زجرکشیده بود. چهل سال در میدان مبارزه بود. طالقانی درد دین داشت. طالقانی با خودکامگی و خودخواهی مبارزه می‌کرد. دشمن می‌خواست از عنوان و محبوبیت و وجهه آیت‌الله طالقانی، برای آنچه که تصور می‌کرد تضعیف انقلاب است استفاده کند، ولی مشت محکم طالقانی بر پوزه دشمن وارد آمد...». (نماز جمعه، 21 شهریور 1359)
 
«این مرحوم یک عالم مجاهد، بااستقامت، پارسا و پاکیزه‌ای بود. امتحان خوبی هم داد. هم در دوران مبارزه هم پس از پیروزی انقلاب و در این معادلات پیچیده و بسیار دشوار که در زمینه‌های سیاسی و امنیتی و بعد از انقلاب پیش آمد، مرحوم آیت‌الله طالقانی امتحان خوبی داد...». (نماز جمعه، 23 شهریور 1386)
 
«آقای طالقانی یک شخصیت بسیار مغتنمی بود. خدای متعال یک قالب خوبی را در ایشان متجلی کرده بود. یک انسان صریح، باصفا و باصداقت بود، از جمله خصوصیات آقای طالقانی یک صفای ایشان بود، آدم باصفایی بود. آدم باصداقتی بود. وقتی انسان با ایشان می‌نشست، جز یک‌رنگی و صفا و راستی، واقعا انسان هیچ چیز نمی‌دید. علاوه بر این، مردی بود در کمال اعتماد به نفس... مطلقا تحت‌تأثیر قدرت‌ها و ظواهر و مانند اینها قرار نمی‌گرفت... بااین‌همه، ایشان در مقابل امام تواضع می‌کردند. من تواضع ایشان را در مقابل امام دیده بودم، هم در غیاب امام و هم در حضور امام. در غیاب امام، ایشان به من گفتند: آقای خمینی گاهی یک حرف‌هایی می‌زنند که به نظر آدم، نشدنی می‌آید، بعد می‌بینیم واقعا شد، ایشان به یک جایی متصل است! در حضور امام هم من دیده بودم، ایشان کمال تواضع را در مقابل امام می‌کردند. شخصیت‌های ماندگار تاریخ، از این‌جور فضایل در وجودشان مستتر است. اینها را بایستی باز کرد، شناخت و معرفی کرد. آقای طالقانی واقعا سزاوار و شایسته این است، که از ایشان تجلیل شود، احترام بشود، نگذارید نام ایشان فراموش بشود، خصوصیات ایشان فراموش بشود و نسبت‌های واقعی ایشان با انقلاب، تبدیل شود به نسبت‌های غیرواقعی، اینها را باید مانع بشوید و نگذارید...». (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای ستاد بزرگداشت آیت‌الله طالقانی، 25 مرداد 1395)
 

بهشت زهرای تهران و مردمی که مزار آیت‌الله سیدمحمود طالقانی را دربرگرفته‌اند (سال 1358)

کلام آخر
در پایان همان‌گونه که مقام معظم رهبری فرمودند: «نگذارید نام ایشان فراموش بشود»، امیدوارم که مسئولان نظام به پیروی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب عمل نموده و نگذارند که نام و یاد آن بزرگوار به فراموشی سپرده شود. والسلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا.