سختی‌های فراوان را تحمل کرد، اما به نتایج بزرگ دست یافت

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
زنده‌یاد آیت‌الله محمدعلی تسخیری را با چه خصال و ویژگی‌هایی به خاطر می‌آورید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. مرحوم آیت‌الله محمدعلی تسخیری(رحمه‌الله)، انسانی متواضع و عالمی بزرگ بود که تا واپسین روزهای عمر خویش، به ارتباط با اندیشمندان اسلامی و ارائه رهنمودهای لازم برای پیشرفت امرِ تقریب، تداوم بخشید. او نمونه‌ای کامل و واقعی، از ارزش‌های انسانی بود. افزون بر آن وی شخصیتی ولایت‌پذیر بود و خود را بخشی جدایی‌ناپذیری از نظام جمهوری اسلامی و پیش از آن انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی می‌دانست.
 
ارزیابی شما از کارنامه آیت‌الله تسخیری، در موضوع تقریب مذاهب اسلامی چیست؟
آیت‌الله تسخیری در مسیر وحدت و تقریب مذاهب اسلامی ــ که مسیر بسیار دشواری نیز بود ــ با جدیت قدم برمی‌داشت و در این مسیر، سختی‌های زیادی را تحمل کرد، اما به نتایج بزرگی نیز دست یافت. او پرچمدار وحدت و تقریب بین مذاهب و دعوت‌کننده به گفت‌وگویی بود که ما برای حل مشکلاتمان به‌شدت به آن نیاز داریم و لذا اکنون، فقدان چنین شخصیت بزرگی را کاملا احساس می‌کنیم.
من در گردهمایی‌های بسیاری، با آیت‌الله تسخیری دیدار داشتم. ایشان به لبنان نیز سفر می‌کرد و با سران جنبش امل دیدارهایی داشت و در آنها امکان گفت‌وگو در لبنان، منطقه عربی و اسلامی و تمامی دنیا را ارزیابی و بر وجوه مشترک مذاهب اسلامی تأکید و از تمرکز بر اختلافات پرهیز می‌کرد. آن بزرگوار صِرفا به دنبال جلب نظر برخی از مبلغان دینی نبود، بلکه با تفکر عمیق و دقت بالا، به وحدت کلمه و وحدت مواضع می‌اندیشید و چنین اتحادی را موجب کسب دستاوردهای مثبت برای جوامع اسلامی، منطقه و جهان می‌دانست. ایشان با نهایت صداقت، همه را به اتحاد و دوستی دعوت و از سخنان اختلاف‌برانگیزِ مذهبی و طایفه‌ای پرهیز می‌کرد و در تعامل با پیروان مذاهب مختلف، گفتمان وحدت کلمه را انتخاب کرده بود.
 

از دیدگاه شما، در برابر آیت‌الله تسخیری در نیل به آرمان تقریب مذاهب اسلامی، چه موانعی وجود داشت؟
ایشان مانند تمامی علمای روشن‌بین و آگاه به زمان، با چالش سطحی‌نگری برخی از روحانیون افراطی روبه‌رو بود که به بهانه وجود اندک اختلافات مذهبی، در گوشه و کنار با همگرایی با دیگران مخالف هستند. آن فقید سعید، همواره دیگران را به گسترش آزادی و احترام به حقوق بشر دعوت می‌کرد. از نظر ایشان مهم‌ترین هدف اسلام، انسان‌سازی بر اساس احترام به دیگران بود.
 
مخالفان عمده ایشان، چه عناصر و جریاناتی بودند؟
کسانی که از فرهنگ وحدت و تقریب فاصله دارند، طبعا در مسیر پیشرفت آن نیز سنگ‌اندازی می‌کردند. این رویکرد مبارک به گونه‌ای نظام‌مند و همه‌جانبه، به همّت جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت و آیت‌الله تسخیری از پیشگامان آن بود. من در چند گردهمایی شاهد بودم که ایشان از هجمه‌های بعضی از مغرضان شیعه و غیرشیعه ابراز تأسف و البته آنان را تحمل می‌کرد.
 
آیت‌الله تسخیری علاوه بر تلاش برای نیل به آرمان تقریب مذاهب اسلامی، در طریق تقریب ادیان نیز تلاش می‌کرد. ارزیابی شما دراین‌باره چیست؟
ایشان از جمله روشنفکرانی بود که از دیرباز همه را به گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌‌ها دعوت می‌کرد و معتقد بود که گفت‌وگوی بین ادیان ضرورت زمانه است؛ زیرا به‌هرحال اکثریت مردم دنیا، به دینی گرایش دارند و این امر، بخشی از ویژگی‌های هویتی یک فرد و جامعه است؛ بنابراین گفت‌وگوی بین ادیان، بسیار مهم هستند و باید با هدف خدمت به بشریت و سعادت انسان انجام شود. برای ایشان، تجربه امام موسی صدر در لبنان جالب بود؛ چه اینکه امام نیز توانست با طایفه‌گرایی به‌عنوان یک بیماری بزرگ در لبنان مبارزه کند.